اخلاق بندگی

همه موجودات بنده‌وار به سوی رحمان روانند (مریم93) چون مقرر شده است که جز خدا بندگی نشود (اسراء33) خدا جن و انسان را برای بندگی خود آفریده است. (ذاریات56) بنده در تعریفی که خدا، در قرآن از آن ارائه کرده است شخصی است که خود را در برابر سرور خویش قادر بر هیچ چیزی نمی‌داند (نحل،75) صفری است در برابر یک. بندگان، از این نظر که سرور خود را چه کسی انتخاب کنند بر دو دسته‌اند: آنان که بنده و رام رحمان و پروردگار عالمیان هستند و آنها که برده و رام ارباب های متفرق اند (یوسف39) و به جای خدا مجذوب ملائکه، انبیاء (آل‌عمران،80) ائمه، علما، روحانیون دینی، (توبه،31) شیطان، (یس،60) جبت، طاغوت (نساء،55) و غیره هستند. (مائده،60) آنها دارای فکر، احساس، قضاوت و عمل محکم، متقن و با ثباتی متناسب با بندگی هستند. روش بنده زیستن را به خوبی می‌دانند و به آن پایبند هستند. چون تنها به یک حقیقت پایبند هستند بین علم، احساس، قضاوت و عمل آنها برای بندگی خدا هماهنگی وجود دارد و از تعارض درونی مبرا هستند.

آنان که غیر خدا را بندگی می‌کنند جز پیروان کورکورانه سنت گذشتگان خود کار نیستند (هود32) و بر بندگی غیر خدا هیچ دلیل منطقی ندارند (حج71) بندگی چیزی را می‌کنند که تنها نامی است که خود آنان بر موجوداتی نهاده‌اند. (یوسف40) غیر خدا نه [همواره] شنوا و نه بیناست (مریم42) نه مالک روزی است (عنکبوت17) نه مالک هیچ نفع و ضرر برای کسی (مائده76) آنچه غیر خدا پرستش شود با پرستنده آن، هیزم جهنم هستند. (انبیاء98)

خدا به عنوان سرور بندگان از زن و مرد (تحریم5)، مالک همه چیز و خالق همه است. (انعام102) همه چیز از اوست و همه چیز رو به سوی اوست. (یس،22) کسی است که زنده می کند و می میراند (یونس،104) پرورش دهنده همه موجودات در آسمان و زمین (مریم65) و پروردگار انسان است (مریم، 36) همه چیز زیر چتر رحمت وی قرار دارد. (زخرف45) با بندگان خود مهربان است. (بقره207) به کسی ظلم نمی‌کند. (فصلت46) و نسبت به احوال بندگان خود بصیر و بسیار دانا است. (فاطر31 )

پروردگار عالمیان در میان هر امتی از همین بندگان خود، رسولی را مبعوث فرمود تا آنها مردم را به بندگی انحصاری خدا دعوت کنند و از طاغوت باز دارند. (نحل36) نوح و لوط بندگان صالح خدا بودند (تحریم10) موسی (طه14) داوود (ص17) سلیمان (ص3) ایوب (ص41) ذکریا (مریم2) عیسی (مریم30) محمد (بقره23) همه کسانی بودند که بنده شدند و آنگاه رسول خدا گشتند. آنان مردم را به خود دعوت نمی‌کردند (آل عمران79) بلکه کار آنها تنها دعوت به بندگی خدای یگانه بود (انبیاء25) بندگی انحصاری خدا وجه مشترک دعوت همه ادیان و محور وحدت همه آنهاست. (آل‌عمران94)

بندگان خدا نسبت به خدا خالص هستند (زمر11) احدی را در هیچ چیز شریک خدا نمی‌دانند (کهف110) غیر از خدا را نمی خوانند. (فرقان68) رنگ خدایی دارند (بقره138) معیار خوبی و بدی آنها حب و بغض خداست و هر آنچه با آن تعارض داشته باشد را انجام نمی دهد. لذا تمام جهاد و تلاش آنان مصروف این است که چون خدا اهل علم و رحمت و حکمت باشند و به دیگر بندگان خدا احسان و عدالت ورزند. در صدد هستند تا در همه ابعاد وجودیشان به استحکام و اتقان درونی یک عبد برسند یعنی دارای فکر، احساس، قضاوت و عمل محکم، متقن و با ثباتی در عبودیت حق داشته باشند و بینش، گرایش، گزینش و کنشی متعارض با آن نداشته باشند.

بندگان خدا از غیر خدا خوف و حزنی ندارند (زخرف68) شیطان قادر به فریب دادن آنها نیست. (حجر40) چون شیطان را نمی‌ پرستند (مریم44) و از آنچه دیگران می پرستند نیز بری هستند (زخرف26) و از آن اجتناب می کنند (زمر17) شب به خواب نمی روند و برای خدا در سجده هستند رفته و از او می خواهند عذاب جهنم را از آنان بگرداند. (فرقان65) آیات پروردگار خود را کورکورانه اطاعت نمی کنند. (فرقان73) تنها همین بندگان مخلص خدا قادر به وصف خدا هستند (صافات160)

بندگان خدا تنها مجذب سرور خود هستند و تنها از او کمک می طلبند. (فاتحه،5) آنان همه نعمت ها را از او می دانند و شاکر او هستند (بقره172) و تنها بر او توکل دارند (هود123) نهایت تواضع آنها نسبت به اوست (فصلت37) فرمان دارند که از غیر خدا درخواستی نداشته باشند (انعام56) چرا که غیر خدا، بندگانی همچون خود آنانان هستند. (اعراف194) تنها بندگان عالم اند که نسبت به خدا خاشع هستند (فاطر28) تنها پروای سرور خود را دارند و به رغبت تنها تابع او هستند (نوح3) از رحمت خدا مأیوس نمی شوند (زمر53)

بندگان رحمان خط مشی فروتنانه دارند (فرقان63) از امور لغو با بزرگواری عبور می کنند. (فرقان72) در برخورد با جاهلان با آنها به ملایمت رفتار می کنند. (فرقان64) در انفاق کردن میانه رو یعنی نه خسیس و نه دست و دل باز هستند. (فرقان68) شهادت دروغ نمی دهند. (فرقان72) موجب قتل بی گناهی نمی شوند (فرقان68) مرتکب فحشا نمی شوند (یوسف14) و زنا نمی کنند و اگر مرتکب گناه شدند با توبه و عمل صالح آن را جبران می کنند. (فرقان70-71) از خدا می خواهند که همسر و فرزندان آنان مایه افتخارشان باشد و خدا آنان را پیشوای متقین سازد. (فرقان74) زمین در نهایت به همین بندگان صالح به ارث خواهد رسید (انبیاء،105) اهل صبر و مقاومت هستند لذا در بهشت مورد تکریم واقع می شوند. (فرقان75) تا کسی به بندگی خدا در نیایید به بهشت داخل نخواهد شد. (حجر29) بهشت نیز از آن بندگان با تقواست (مریم63)